Mới đây, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính ban hành Công điện số 610 về việc tăng cường thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp thúc đẩy sản xuất, xuất khẩu gạo. Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng, ngày 6/7, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan đã chủ trì cuộc họp để bàn về vấn đề này.
Tổng quan chung tình hình xuất khẩu gạo 2 quý đầu năm
Theo báo cáo tổng hợp, trong 6 tháng đầu năm 2023, tình hình xuất khẩu gạo của Việt Nam đã có những kết quả tăng trưởng vượt bậc so với cùng kỳ năm ngoái, ở cả các thị trường truyền thống và thị trường tiềm năng.
Cụ thể, trong 6 tháng đầu năm 2023, lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam ước đạt 4,27 triệu tấn, tăng 22,2% so với cùng kỳ 2022. Giá trị xuất khẩu gạo cũng ước đạt 2,3 tỉ USD, tăng 34,7% so với cùng kỳ năm trước và đứng thứ 3 về giá trị xuất khẩu nhóm hàng nông sản.
Hiện giá gạo của Việt Nam đang ở mức cao xấp xỉ Ấn Độ và cao hơn Thái Lan. Đặc biệt, về giá gạo xuất khẩu, trong tháng 4 vừa qua, giá gạo xuất khẩu bình quân từ Việt Nam đã tăng lên mức cao nhất trong 10 năm.
Bên cạnh đó, tốc độ tăng trưởng GDP của nhóm ngành nông, lâm nghiệp và thủy sản trong 6 tháng đầu năm đạt 3,07% so với cùng kỳ 2022. Đây là một minh chứng tích cực cho sự tăng trưởng vượt bậc của xuất khẩu gạo trong nửa đầu năm nay.
Nguyên nhân cho sự tăng trưởng trên, được cho rằng bởi thời tiết ở nhiều quốc gia châu Á khắc nghiệt kết hợp với tình trạng biến đổi khí hậu, hạn hán gay gắt ở Mỹ, châu Âu và Trung Quốc đã khiến nguồn cung gạo ở nhiều nước bị thiếu hụt. Việt Nam cũng có nhiều cơ hội hơn khi sản lượng gạo của Ấn Độ và Thái Lan bị ảnh hưởng bởi El Nino khiến năng suất giảm. Trong khi đó, chiến tranh Nga và Ukraine cũng khiến nhu cầu dự trữ lương thực trên toàn cầu tăng cao.
Đây cũng là kết quả xứng đáng cho công cuộc chuyển động trong hoạt động sản xuất lúa. Thống kê của Cục Trồng trọt cho biết, diện tích sản xuất lúa tại đồng bằng sông Cửu Long đã giảm từ 4,3 triệu hécta trong năm 2015 xuống còn 3,8 triệu hécta tại thời điểm hiện tại tuy nhiên giá trị sản xuất, xuất khẩu vẫn tăng. Đây là do sự phát triển của các giống lúa chất lượng cao, đặc sản…, từ đó góp phần quan trọng trong việc gia tăng giá trị kim ngạch xuất khẩu lúa gạo trên cả nước.
Tình hình xuất khẩu gạo sang các thị trường chính
Từ hoạt động xuất khẩu gạo của Việt Nam 6 tháng qua, có thể thấy từ đầu năm nhiều khách hàng truyền thống như Philippines, Trung Quốc, Bờ Biển Ngà hay Malaysia đều đã tăng lượng gạo nhập khẩu. Một khách hàng lớn khác là Indonesia cũng quay trở lại nhập khẩu một lượng lớn, sau một thời gian dài cố gắng tự chủ.
Không chỉ các khách hàng lớn mà cả những khách hàng nhỏ hơn từ khắp nơi trên thế giới cũng bắt đầu tăng mạnh. Số liệu thống kê tổng hợp cho thấy, tính đến hết tháng 5, xuất khẩu gạo Việt Nam sang Đài Loan tăng 142%, Senegal tăng 11 lần, Chile tăng 4,1 lần hay như Thổ Nhĩ Kỳ tăng đến gần 16 lần, cả các nước châu Âu như Ba Lan cũng tăng 117%, Bỉ tăng 165%, Tây Ban Nha tăng 307%…
Về thị trường xuất khẩu trong 4 tháng đầu năm 2023, Philippines vẫn là khách hàng lớn nhất của ngành gạo Việt Nam. Tính đến hết tháng 4/2023, giá trị xuất khẩu gạo sang thị trường này đạt 647,5 triệu USD, tăng 53,4% so với cùng kỳ năm trước và chiếm 42,4% tổng giá trị xuất khẩu. Đến hết tháng thứ 5, lượng gạo xuất khẩu sang thị trường Philippines đã đạt 772 triệu USD, tăng 22,4% so với cùng kỳ năm 2022.
Đứng ngay sau là Trung Quốc, tính đến hết tháng 5-2023, quốc gia này đã chi 364,2 triệu USD để mua gạo Việt Nam, tăng đến 79,1% so với cùng kỳ năm ngoái.
Ngoài hai quốc gia trên, xuất khẩu sang thị trường Indonesia cũng ghi nhận mức tăng trưởng đột biến. Nếu như cả năm 2022, xuất khẩu gạo của Việt Nam sang thị trường này chỉ đạt 58 triệu USD thì trong 5 tháng đầu năm 2023, con số này đã lên đến 1.520% so với cùng kỳ năm 2022. Với kim ngạch đạt 181,4 triệu USD, Indonesia vươn lên thành khách hàng lớn thứ ba của gạo Việt, chỉ đứng sau Philippines và Trung Quốc.
Cùng với đó, trị giá xuất khẩu gạo sang EU ghi nhận tăng trưởng tới gần 50% nhờ xuất khẩu các sản phẩm gạo thơm, gạo phẩm chất chất lượng cao với giá trị gia tăng cao. Điều này cho thấy chất lượng gạo của Việt Nam đang ngày càng gia tăng, đáp ứng được yêu cầu từ cả các thị trường khó tính.
Nguyên nhân tăng trưởng tại nhiều thị trường nước ngoài của Việt Nam được cho rằng: trong khi giá gạo Việt Nam thường ổn định ở mức cao thì giá gạo của Thái Lan và Ấn Độ thường trải qua sự biến động theo ngày. Như vậy có thể thấy, giá của gạo Việt Nam tăng cao ổn định thời gian qua một phần là do nhu cầu tiêu thụ tại nhiều quốc gia trên thế giới tăng, nhưng phần khác cũng khẳng định chất lượng, uy tín hạt gạo Việt Nam đang ngày càng được khẳng định rõ nét ở nhiều phân khúc hàng hóa khác nhau.
Dự báo tình hình xuất khẩu gạo nửa cuối 2023?
Theo các chuyên gia trong ngành, dự kiến năm 2023, sản lượng lúa toàn vùng đồng bằng sông Cửu Long vẫn đạt khoảng hơn 24 triệu tấn. Đây sẽ là nguồn cung gạo lớn cho các doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu ra nước ngoài.
Trong những tháng cuối năm, nhu cầu nhập khẩu gạo tại các thị trường truyền thống của Việt Nam như: Philippines, Trung Quốc hay Indonesia và cả các quốc gia châu Phi đều sẽ tăng. Bên cạnh đó, tại các nước châu Âu, do xung đột chính trị giữa Nga và Ukraine khiến nhu cầu dự trữ lương thực tăng lên.
Chưa hết, nguồn cung gạo từ các quốc gia xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới như Ấn Độ, Pakistan tiếp tục hạn chế; giá gạo Thái Lan thì có dấu hiệu tăng do đồng Baht tăng giá trở lại, cùng với giá lương thực sẽ tiếp tục có những biến động do tình hình biến đổi khí hậu, tuy nhiên Việt Nam thì lại có lợi thế nguồn cung có sớm từ vụ Đông Xuân, sản lượng, chất lượng lúa gạo ổn định . Nên vì thế, dự báo trong ngắn hạn giá gạo Việt Nam sẽ vẫn duy trì ở mức tốt. Đây chính là những yếu tố giúp các doanh nghiệp xuất khẩu gạo được hưởng lợi trong thời gian tới.
Ước tính, nhu cầu của khách hàng thế giới đối với gạo Việt Nam trong 2023 sẽ tăng thêm ít nhất hơn 1 triệu tấn so với mức trung bình các năm. Chính vì vậy, tình hình thị trường xuất khẩu gạo từ thời điểm này đến cuối năm vẫn vô cùng khả quan.
Một số lưu ý các doanh nghiệp sản xuất trong ngành gạo cần quan tâm
Hiện nay, chế biến lúa gạo đã cơ bản hoàn thiện các khâu, việc sử dụng các phụ phẩm trong quá trình chế biến lúa gạo, vỏ trấu hay cám gạo… đều cùng đạt được giá trị gia tăng lớn. Tuy nhiên, thời gian tới, doanh nghiệp cũng cần phối hợp với địa phương chặt chẽ hơn nữa trong việc xây dựng chuỗi giá trị ngành hàng lúa gạo theo hướng xanh, sạch, bền vững.
Sản xuất theo xu hướng bền vững và hướng tới lợi ích xã hội – môi trường đang là hình thức nhiều doanh nghiệp tập trung phát triển. Ngành gạo cũng không nằm ngoài xu thế. Người nông dân và ngành nông nghiệp các địa phương cần phải thay đổi cách tiếp cận hướng tới nền nông nghiệp xanh hướng tới môi trường, giảm thiểu thải khí nhà kính. Theo một số chuyên gia, vấn đề khó nhất trong việc thực hiện chính là chuyển đổi nhận thức của người nông dân, của chính quyền và doanh nghiệp.
Để hướng tới sản xuất lúa gạo theo hướng bảo vệ môi trường, bền vững, hiện nay các tỉnh, thành phố đồng bằng sông Cửu Long đã có những giải pháp đưa vào sản xuất các giống lúa chịu mặn cho vùng đồng bằng ven biển. Bên cạnh đó còn ứng dụng quy trình sản xuất “1 phải 5 giảm” nhằm tiết kiệm vật tư đầu vào từ đó nhằm giảm thải khí nhà kính và tăng thu nhập cho hộ nông dân.
Nhiều địa phương hiện nay đã có nền tảng chuyển đổi, cấu trúc lại ngành nông nghiệp. Nhiều nơi đã bắt đầu xuất hiện các mô hình nông nghiệp sinh thái, tích hợp đa tầng, thuận thiên như tôm-lúa ở bán đảo Cà Mau hay chuyển đổi từ độc canh sang đa canh và xen canh tại các vùng Đồng Tháp Mười,…
Để bảo đảm tăng trưởng xanh, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng đang có những hoạt động khác phối hợp các địa phương hỗ trợ nông dân đáp ứng yêu cầu của thị trường xuất khẩu. Có thể kể đến như hoạt động sản xuất theo quy trình VietGAP, GlobalGAP hay sản xuất lúa bền vững, hữu cơ và cả thực hiện cơ giới hóa đồng bộ trong canh tác,…
Bên cạnh những tăng trưởng tích cực, hoạt động xuất khẩu gạo vẫn đang phải đối mặt với nhiều thách thức khi chưa thực sự đa dạng hóa được thị trường, vẫn đang có dấu hiệu phụ thuộc vào một thị trường trọng điểm như Philippines hoặc Trung Quốc. Ngoài ra, thị trường châu Phi còn đang có dấu hiệu sụt giảm sản lượng xuất khẩu.
Chi phí sản xuất cũng bị gia tăng do giá vật tư nông nghiệp đầu vào tăng mạnh, đẩy chi phí dành cho việc thu mua thóc, gạo hàng hóa lên cao, gây áp lực cho các doanh nghiệp kinh doanh xuất khẩu gạo. Vì thế, công tác phát triển thị trường cần được đặc biệt chú tâm tăng cường hỗ trợ, bảo đảm tính tương xứng với tiềm năng ngành hàng.
Riêng đối với thị trường xuất khẩu đòi hỏi chất lượng cao như EU, loại gạo xuất khẩu chủ yếu là gạo thơm, các doanh nghiệp xuất khẩu cần lưu ý đến công tác hoàn thiện hồ sơ đề nghị chứng nhận chủng loại gạo thơm để được chấp nhận hưởng ưu đãi thuế quan theo Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam-EU. Cùng với đó, EU cũng đang liên tục thay đổi quy định về mức dư lượng trong thuốc bảo vệ thực vật trên đơn vị nông sản nên vì thế các doanh nghiệp xuất khẩu gạo Việt Nam cần hết sức quan tâm cập nhật và kịp thời thực hiện.
Để sản xuất lúa gạo phù hợp với nhu cầu tiêu dùng của nhiều quốc gia trên thế giới và với định hướng phát triển ngành hàng lúa gạo tại Việt Nam, vào cuối tháng 5 vừa qua, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 583/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược phát triển thị trường xuất khẩu gạo của Việt Nam cho đến năm 2030.
Theo đó, chuyển dịch cơ cấu chủng loại gạo xuất khẩu sẽ theo hướng giữ tỷ trọng gạo trắng, hạt dài phẩm cấp cao ở mức hợp lý (khoảng từ 15-20%), bên cạnh đó giảm tỷ trọng gạo phẩm cấp trung bình và thấp đồng thời tăng tỷ trọng gạo thơm, gạo đồ, gạo japonica, gạo hữu cơ. Ngoài ra, đa dạng hóa các sản phẩm chế biến từ lúa gạo, gạo có vi chất dinh dưỡng hay bột gạo, mỹ phẩm từ gạo, vv…
Đồng thời quyết định thực hiện chuyển dịch cơ cấu thị trường xuất khẩu theo hướng bền vững, khai thác hiệu quả nhu cầu nhập khẩu gạo của các thị trường trọng điểm và cả truyền thống; chú trọng phát triển các thị trường có nhu cầu nhập khẩu gạo giá trị cao cùng các sản phẩm chế biến sâu từ gạo.
Xem thêm thông tin xuất khẩu gạo năm 2022 tại đây:
The export price of Vietnamese rice is the highest in the world in 2022
Những thông tin trên được cập nhật từ “Báo cáo ngành gạo Việt Nam quý 2/2023”. Báo cáo cung cấp đầy đủ thông tin về kinh tế vĩ mô, cung – cầu thương mại của ngành gạo, các thông tin liên quan và dự báo từ những dữ liệu được cập nhật mới nhất.
ĐĂNG KÝ ĐỂ NHẬN BÁO CÁO NGÀNH GẠO
VIRAC có thể nghiên cứu, làm báo cáo customize để đáp ứng những nhu cầu đặc biệt, chuyên sâu của khách hàng. Đăng ký đề bài TẠI ĐÂY.
VIRAC cung cấp hơn 20 ngành kinh tế như: Bất động sản, Bột giấy và Giấy, Da giầy, Dầu khí, Dệt may, Điện, Đồ uống, Dược phẩm, Gỗ, Hàng không, Hóa chất, Kinh tế vĩ mô, Linh kiện điện tử, Logistics, Lưu trú, Nhựa, Ô tô, Than, Thép, Thức ăn chăn nuôi, Thực phẩm, Vật liệu xây dựng, Khoáng sản, Viễn thông, Xi măng,….
Liên hệ để được tư vấn nhanh nhất:
VIRAC được thành lập bởi đội ngũ nhân sự uy tín và có chuyên môn về thông tin, tài chính và nghiên cứu thị trường trong khu vực. VIRAC chuyên cung cấp các sản phẩm, dịch vụ liên quan đến:
(HQ Online) - Tính đến 15/11, kết quả xuất khẩu gạo đã vượt cả năm 2022 về lượng và kim ngạch, theo số liệu thống kê mới nhất của Tổng cục Hải quan.
Cụ thể, nửa đầu tháng này (1-15/11), cả nước xuất khẩu 332.214 tấn gạo, kim ngạch đạt 219 triệu USD.
Tính chung từ đầu năm đến 15/11, cả nước xuất khẩu 7,37 triệu tấn gạo, kim ngạch đạt 4,15 tỷ USD. Những con số này đã vượt kết quả xuất khẩu gạo của cả năm 2022 (cả năm 2022 đạt 7,1 triệu tấn, kim ngạch đạt 3,45 tỷ USD).
Về thị trường (cập nhật hết tháng 10), khu vực ASEAN (chủ yếu là Philippines, Indonesia, Singapore) và Trung Quốc là hai thị trường xuất khẩu lớn nhất.
Trong đó, xuất sang ASEAN đạt 4,2 triệu tấn, tăng 25,7%; sang thị trường Trung Quốc đạt 884 nghìn tấn, tăng 16,7% so với cùng kỳ năm trước.
Riêng lượng gạo xuất sang 2 thị trường nêu trên đạt gần 5,1 triệu tấn, chiếm 72% lượng gạo xuất khẩu của cả nước trong cùng thời điểm.
Với những tín hiệu tích cực gần đây, xuất khẩu gạo trong năm 2023 nhiều khả năng đạt và vượt con số 7,5-8 triệu tấn, kim ngạch 4,5 tỷ USD mà Bộ Công Thương và các chuyên gia dự báo trước đó.
Cụ thể, tại Hội nghị Sơ kết tình hình xuất khẩu gạo 6 tháng đầu năm 2023, bàn phương hướng điều hành xuất khẩu những tháng cuối năm 2023 tổ chức tại TP Cần Thơ ngày 4/8/2023, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, với sản lượng 43 triệu tấn thóc, sau khi để tiêu dùng nội địa, năm nay Việt Nam có thể xuất khẩu được trên 7,5 – 8 triệu tấn gạo, cao hơn 400.000 – 900.000 tấn so với năm 2022.
Đầu tháng 11 này, Bộ Công Thương đưa ra con số ước tính năm 2023 Việt Nam xuất khẩu khoảng 8 triệu tấn gạo, với kim ngạch khoảng 4,5 tỷ USD, con số cao nhất từ trước đến nay và là năm thắng lợi của Việt Nam về xuất khẩu gạo.
© 2022 Báo điện tử Kinh tế & Đô thị - Cơ quan ngôn luận của UBND TP Hà Nội
Giấy phép của Bộ Thông tin & Truyền thông số 196/GP-BTTTT cấp ngày 21/04/2022
Tổng biên tập: Nguyễn Thành Lợi
Phó Tổng biên tập: Nguyễn Anh Đức, Lê Hoàng Anh, Nguyễn Xuân Khánh
Trưởng ban báo điện tử: Nguyễn Thị Thanh Loan
Toà soạn: Trụ sở chính: 21 Huỳnh Thúc Kháng, Đống Đa, Hà Nội Trụ sở 2: 221 Trần Phú, quận Hà Đông, Hà Nội
ĐT: 024.37760444 (133) - Hotline: 0982 015 015
Email: [email protected] - Fax: 024.32484413
Liên hệ quảng cáo: 0966204859 - 024.37732198
